Voorbeelden betekenisvolle impact
Dat betekenisvol ondernemen succesvol kan zijn, blijkt wel uit de steeds groter wordende hoeveelheid praktijkvoorbeelden. Betekenisvolle organisaties creëren niet alleen omzet en winst (welvaart), maar leveren óók een bijdrage op het gebied van milieu, mens (welbevinden) en/of maatschappij (welzijn). In dit artikel vind je diverse voorbeelden van bedrijven die op verschillende manieren met succes betekenis aan hun bedrijf hebben toegevoegd ofwel: meerwaarde creëren naast omzet en winst.
De manier waarop verschillende type bedrijven uiting geven aan de transitie richting betekenisvol ondernemen heeft Kees Klomp in een post op LinkedIn heel treffend beschreven:
- Corporates gaan zich steeds meer maatschappelijk geëngageerd gedragen en worden steeds maatschappelijker en duurzamer (bijvoorbeeld climate take-back van interface) en/of het MVO-beleid of de duurzaamheid wordt steeds bepalender in het succes (bijvoorbeeld Patagonia).
- Betekenisvolle bedrijven die in het laatste decennium zijn ontstaan vanuit een intrinsieke behoefte boeken commercieel succes. Bedrijven als Tony’s Chocolonely of Dopper vertegenwoordigen momenteel belangrijke en aantrekkelijke business-succesverhalen.
- MKB-bedrijven en daarbinnen vooral familiebedrijven ontdekken hun betekenispotentie. Bedrijven als Vebego International B.V.en Verstegen Spices & Sauces B.V. creëren nieuwe waarde door de betekeniseconomie actief te omarmen.
- Corporates nemen betekenisvolle bedrijven over. Het zijn juist de overnames van betekenisvolle bedrijven zoals The Vegetarian Butcher door Unilever of Vandebron door Essent die tot de verbeelding spreken.
Ieder type onderneming kan dus meedoen aan de betekeniseconomie. Het blijft om ondernemen gaan, maar dan op een andere manier. De voorbeelden die wij in dit artikel met je delen, zijn onderverdeeld in drie categorieën
- Bedrijven die een bijdrage leveren op het gebied van ‘milieu’
- Bedrijven die een bijdrage leveren op het gebied van ‘mens’
- Bedrijven die een bijdrage leveren op het gebied van ‘maatschappij’
We hebben er bewust voor gekozen om niet alleen voorbeelden uit onze (food)servicemarkt te beschrijven, maar ook uit andere markten om je te laten zien wat er ook in een bredere context gebeurt.
Bedrijven die een bijdrage leveren op het gebied van ‘milieu’
In het boek ‘Duurzaam organiseren’ van Jan Jonker en Niels Faber wordt gesproken over de 3 grote opgaven ofwel de triple transitie. De eerste is de klimaatopgave die voortkomt uit het Akkoord van Parijs uit 2015 , waarin afgesproken werd de opwarming van de aarde te beperken tot maximaal twee graden. De tweede uitdaging is de energietransitie die vraagt om de beweging van fossiele energiebronnen (gas en olie) richting duurzame energiebronnen (onder andere zonne-, windenergie, waterstof, biogas). De derde opgave is het streven naar een circulaire economie, waarin substantieel minder ‘virgin’ materialen worden gebruikt.
Bedrijven die naast omzet en winst impact creëren op het gebied van milieu, leveren een bijdrage aan deze triple transitie. Dit kunnen zij doen door verduurzaming, waarbij het gebruik van grondstoffen en energie alsmede het verminderen van schadelijke neveneffecten zoals onder andere vervuiling, vernietiging en uitputting systematisch wordt gereduceerd. Nog een stap verder gaan bedrijven die circulariseren. Zij organiseren waardebehoud van grondstoffen, halffabricaten en producten in kringlopen, wat vraagt om een andere inrichting van het economisch systeem.
Voorbeelden van bekende bedrijven die ecologische impact creëren zijn Too Good To Go met het voorkomen van voedselverspilling, Yoghurt Barn dat sinds 2020 klimaatpositief is gaan ondernemen en zich als één van de weinige horecabedrijven wereldwijd mag aansluiten bij de community van B Corp ondernemingen en Rotterzwam dat met haar bekroonde circulaire concept al sinds 2012 oesterzwammen op lokaal koffiedik kweekt.
Het doel van Wasteboards is om mensen de waarde van plastic afval te tonen en te laten beleven. Zij hebben het voor elkaar gekregen om kwalitatief hoogwaardige skateboards te maken van plastic flesdoppen. Deze doppen worden verzameld op festivals, door bedrijven en schoolkinderen. Elk bord wordt met de hand gemaakt en ieder ontwerp is uniek, omdat geen enkel doppenpatroon hetzelfde is.
Sinds november 2020 is Green Friday als tegenhanger van Black Friday opgezet door stichting ‘Trees for All’. Steeds meer mensen en bedrijven zetten hun vraagtekens bij de koophysterie rondom deze vierde vrijdag van november, waarbij het vooral draait om nemen en nóg meer consumeren. En dat terwijl jaarlijks 3,5 miljard bomen verdwijnen… ‘Trees for All’ wil een beweging in gang zetten voor consumenten en bedrijven die verantwoord willen consumeren en een bijdrage willen leveren aan een groene wereld. Onder andere Dille & Kamille, Moyee Coffee, Decathlon Nederland, Plantsome, Greenbeauty Market en nog veel meer gelijkgestemde merken bieden consumenten die dag Green Friday Deals aan, waarmee door de stichting bomen worden geplant in Nederland en het buitenland. Ikea heeft als tegengeluid op Black Friday in 2020 ‘Bring Back Friday’ gelanceerd. Hiermee wil de Zweedse meubelgigant klanten stimuleren om oude producten in te ruilen voor een tweede leven. De actie draagt bij aan de ambitie van Ikea om tegen 2030 circulair en klimaatpositief te zijn.
Ook in de mode-industrie doet de circulaire economie haar intrede. Erik Toenhake lanceerde in 2010 met Aarden (voormalig DutchSpirit) het eerste klimaatneutrale en eerlijk geproduceerde pak met als doel kleding eerlijker, schoner en duurzamer te produceren. Op dit moment is het bedrijf bezig met de ontwikkeling van een vegan pak: een pak zonder dierlijke materialen. Ze bieden een leaseconcept aan waarmee alle pakken en colberts bij hen retour komen, zodat zij ze verantwoord kunnen hergebruiken of recyclen. Het bedrijf staat voor de transitie van de kledingindustrie die in de huidige vorm een te grote belasting voor onze planeet is. Voor de beeldvorming: elke seconde wordt er ergens ter wereld een grote vuilniswagen met afgedankte kleding gestort of verbrand.
De laatste branche die we als voorbeeld willen noemen, is de reisbranche. Riksja Travel, een specialistische touroperator, wil dat al hun reizen betekenisvol zijn voor zowel hun klanten als voor de wereld om ons heen. Reizigers worden in contact gebracht met locals en er worden eerlijke prijzen gehanteerd, zodat gidsen, hoteleigenaren en chauffeurs een eerlijk loon verdienen. Ook zijn er tal van initiatieven op de bestemmingen, microfinanciering van lokaal ondernemerschap, volledige CO2 compensatie van vluchten en een betekenisvolle selectie van samenwerkende hotels.
Bedrijven die een bijdrage leveren op het gebied van ‘mens’
Als organisatie kun je ook een bijdrage leveren aan het welbevinden van de ‘mens’ ofwel sociale impact creëren. Daarbij gaat het om de kwaliteit van leven op basis van de mate waarin iemand zich goed voelt. Het hebben van een baan en daardoor ergens bij horen in combinatie met het leveren van een bijdrage aan een groter geheel is hierbij voor veel mensen essentieel. In dat kader worden tegenwoordig de termen diversiteit en inclusiviteit steeds vaker gebruikt.
Diversiteit staat op de agenda van veel organisaties, omdat dit vernieuwing aanwakkert. Onderlinge verschillen tussen medewerkers dragen namelijk bij aan de waardecreatie in een organisatie. Een ander begrip wordt hierbij steeds vaker gebruikt: inclusiviteit. Dit begrip benadrukt niet zoals diversiteit de verschillen tussen mensen, maar gaat over onderlinge verbondenheid. Een inclusieve organisatie is een samenhangend geheel van mensen die zich tot elkaar verhouden en zich met elkaar identificeren. Inclusiviteit draagt ertoe bij dat mensen oog hebben voor elkaar en elkaar zien staan en zitten. Het wakkert saamhorigheid en het ‘wij-gevoel’ aan, wat mensen goed doet en het werkgeluk en het energieniveau in de organisatie verhoogt.
Een voorbeeld van een bedrijf die in foodservice een bijdrage op het gebied ‘mens’ levert, is Happy Tosti waar medewerkers met een arbeidsbeperking tosti’s maken en serveren. The Colour Kitchen biedt programma’s aan waarmee iedereen die wil en kan werken de kans krijgt om zich te ontwikkelen richting duurzaam betaald werk. Zij geloven namelijk dat het hebben van betaald werk een belangrijke bijdrage levert aan je gezondheid, eigenwaarde en zelfredzaamheid.
Een klassieker is ook de ijzersterke propositie van Greyston Bakery, een bakkerij die als doel heeft om drop-outs een tweede kans te geven en ze weer te laten participeren in de maatschappij. Bij dit bedrijf hoef je niet op sollicitatiegesprek te komen, maar kun je je naam op de lijst zetten en wanneer er een plekje vrij is, word je gebeld. Sinds de koekjesfabriek in 1982 haar deuren opende, heeft het door middel van open hiring® al meer dan 3.500 banen gecreëerd, meer dan 65 miljoen dollar in salarissen uitgekeerd en ruim 19.000 gezinnen geholpen. Hun pay-off: ‘We don’t hire people to bake brownies, we bake brownies to hire people.’
In Nederland wil Koeckebackers een sociale impact revolutie ontketenen door een samenleving te creëren waarin niemand op voorhand wordt buitengesloten en iedereen een kans krijgt om mee te doen. Zij bieden mensen die in een langdurige uitkeringssituatie zitten de kans om deel te nemen aan het Volg Je Hart programma. Dat is een traject van 12 maanden waarin een betaalde baan gecombineerd wordt met coaching, sport, workshops, trainingen en reflectiebijeenkomsten. Hiermee willen ze aantonen dat investeren in ‘ongekend talent’ leidt tot een inclusieve arbeidsmarkt en een kostenbesparing voor de samenleving.
Uit een compleet andere branche komt het voorbeeld van dé wasstraat van Nederland, Matz. Bij dit bedrijf krijgt iedereen een kans om ‘erbij te horen’. 92 procent van de mensen die er werkt, heeft afstand tot de arbeidsmarkt. Eigenaar Martin Kniest helpt en ondersteunt ze met alles, terwijl de wasstraat in alles wel een gewoon commercieel bedrijf is. Maar met een eigenaar die ooit zelf diep in de schulden belandde, vinden ze een baas die de mens ziet, en niet het kruisje ‘afstand tot de arbeidsmarkt’, achter de naam. Via de Matz Academy, een eigen opleidingsinstituut, kunnen medewerkers zich specialiseren in vier vakgebieden. De gedachte hierachter is dat je door een specialisme beter wordt in je werk en je je kunt onderscheiden. Zo wordt ervoor gezorgd dat alle medewerkers een taak krijgen die bij hen past. De filosofie spreekt zo aan dat HUMAN er een vijfdelige tv-serie begin januari 2021 over uitzond, waarvoor een aantal mensen negen maanden lang zijn gevolgd. Een aanrader om (terug) te kijken!
De missie van Ctalents is om de werkloosheid onder mensen met een auditieve en/of visuele beperking te verlagen van 65% naar 20% op een kwalitatieve manier. Zij detacheren mensen met een auditieve (doof of slechthorend) en/of visuele (blind of slechtziend) beperking bij opdrachtgever in alle sectoren voor korte en lange duur. In werk waar bijvoorbeeld luisteren naar de bedoeling achter de boodschap of juist werk waar oog voor detail essentieel is.
Het laatste voorbeeld dat we voor dit onderdeel delen, is dat van Perpetual Guardian. Dit bedrijf houdt zich bezig met kredieten, testamenten en vastgoed. 54% van de meer dan 200 medewerkers vond dat zij werk en privé goed konden combineren. Andrew Barners, de oprichter van het bedrijf, vond dit percentage te laag en introduceerde daarom de 4-daagse werkweek, waarbij wel voor 5 dagen salaris werd betaald. Het experiment was een succes! De mate waarin medewerkers werk en privé goed konden combineren steeg naar 78%, evenals het plezier en de waardering voor zowel het werk- als privétijd. Medewerkers waren gelukkiger, hadden minder stress en waren meer gemotiveerd. Dit zorgde er voor dat de productiviteit bij het bedrijf niet daalde, maar zelfs steeg. Medewerkers kwamen zelf met ideeën en voorstellen om de productiviteit op peil te houden. Het praatje bij de koffie automaat sneuvelde evenals het surfen op internet onder werktijd. Medewerkers werden taakverantwoordelijk en moesten er zelf voor zorgen dat ze hun taak binnen de vier werkdagen af kregen door efficiënter te werken. Dit vertrouwen in de mensen heeft ambassadeurs voor het bedrijf gecreëerd, die ervoor zorgen dat Perpetual Guardian de beste mensen kan aantrekken. Minder stress en meer ontspanning heeft op langere termijn natuurlijk ook positieve gevolgen voor de maatschappij omdat er minder stressgerelateerde gezondheidsklachten zullen ontstaan.
Bedrijven die een bijdrage leveren op het gebied van ‘maatschappij’
Tot slot kunnen organisaties hun bijdrage leveren aan ‘de maatschappij’. Hierbij gaat het om maatschappelijke betrokkenheid, wat dus verder gaat dan de medewerkers die voor het bedrijf werken. Het gaat om een bijdrage die je voor een ander doet, dichtbij of ver weg.
Moyee Coffee is hier een mooi voorbeeld van. Guido van Staveren van Dijk, oprichter van dit bedrijf, is van mening dat de koffiemarkt een radicale verandering nodig heeft. Een verandering die de waarde deelt die eerlijk wordt gecreëerd. Daarbij moet niet alleen worden gekeken naar de boer, maar vooral ook naar de verwerking. Daarom investeert Moyee Coffee in lokale verwerking in plaats van het branden van de bonen in Westerse landen, zodat 50% waarde achter blijft in plaats van de huidige 10%, koffielanden zich kunnen ontwikkelen, boeren een leefbaar inkomen verdienen en koffie verbouwd kan worden zonder negatieve externaliteiten als armoede en ontbossing. Van fair trade naar fair chain en van story telling naar story proving!
Een ander voorbeeld is de prille ontwikkeling van true pricing richting de consument. Sinds december 2020 hebben we in Nederland de eerste supermarkt ter wereld waar ‘echte prijzen’ worden gerekend. Bij biologische supermarkt De Aanzet in Amsterdam betaal je ook voor klimaatbelasting, watergebruik, grondgebruik en onderbetaling die we met onze consumptie veroorzaken. Om te beginnen voor een aantal soorten groenten en fruit en voor brood. Met deze methode creëer je prikkels voor een economie die niet langer uitput en uitbuit.
Oma’s Soep brengt ouderen samen met jongeren door gezamenlijk soep te maken. Sinds 2017 organiseren zij kookdagen voor en met eenzame ouderen die per stad worden gerund door studentenbesturen. De recepten zijn ontstaan op de kookdagen van Oma’s Soep. Zo is het recept van elke soep afkomstig van een andere oma: de tomatensoep is volgens recept van oma Nettie en de gegrilde paprikasoep naar recept van oma Roemer.
In een hele andere sector wil Granny’s Finest als slow fashion label ook een bijdrage leveren aan de maatschappelijke participatie van ouderen. Door het organiseren van handwerkclubs en andere activiteiten voor ouderen wordt een bijdrage geleverd aan het voorkomen van eenzaamheid. Omgekeerd leveren de ouderen ook een belangrijke bijdrage door hun inzet, expertise en levenservaring. Sjaals, mutsen en handwarmers worden in Nederland met de hand gebreid van duurzame materialen. De collectie wordt in samenwerking met jonge creatieven ontwikkeld. Zo leren jong en oud van elkaar, wordt vakmanschap behouden en gewerkt aan een duurzame wereld. Hun pay-off geeft de essentie treffend weer: made by the best and worn by the greatest.
Maar het kan ook heel klein en heel simpel! Bij FrietHoes op de Kruisweg 43 in Haarlem kun je een frietje halen voor een ander. Voor € 1,50 koop je dit ‘frietje sociaal’ voor iemand die het zwaar(der) heeft. De rest legt Friethoes bij. Bij iedere donatie wordt er een pingpongbal in een pot gedaan en als je er een pingpongbal uithaalt, krijg je een gratis frietje, no questions asked.
Tot slot
We hadden deze lijst met voorbeelden nog veel langer kunnen maken! Zodra je eenmaal weet wat betekenisvol ondernemen is en op welke vlakken je betekenis kan creëren, zie je overal om je heen allerlei initiatieven en bedrijven ontstaan. Wat ons hierbij opvalt, is dat samenwerking en samen werken een essentieel onderdeel is van en voor betekenisvolle organisaties. Om zoveel mogelijk impact te realiseren, kijk je blijkbaar makkelijker buiten de grenzen van je eigen organisatie dan wanneer je puur voor eigen omzet en winst gaat en bang bent dat iemand hiermee aan de haal gaat.
Ben je er bij het lezen of scannen van deze voorbeelden alsjeblieft van bewust dat betekenisvol ondernemen een reis is! Een reis die je samen met jouw collega’s, klanten, je omgeving en de maatschappij gaat maken, waarbij je iedere keer kleine stappen zet die het grote geheel beter maken. Juist in de betekeniseconomie maak je samen het verschil! En ja, dat is spannend, uitdagend en anders. Maar als we anders willen gaan werken, moeten we eerst anders durven denken. Pas dan gaan we samen impact voor de toekomst maken. We hopen dat we je met deze voorbeelden hiertoe hebben kunnen inspireren!
