De ontwikkeling van betekenisvol ondernemen
We begonnen het blogartikel over de definitie van betekenisvol ondernemen met het feit dat er vanuit allerlei kanten en invalshoeken wordt (steeds meer) aandacht besteed aan betekenisvol ondernemen. Maar wat ligt er ten grondslag aan deze ontwikkeling? Daar nemen we jullie in dit artikel graag in mee.
Het afgelopen decennium horen we steeds vaker dat ons huidige economische systeem tegen zijn grenzen aanloopt. Aaron Hurst legt in zijn boek ‘De betekeniseconomie’ (2014) uit dat we in een overgang naar een nieuw economisch paradigma zitten. In het boek ‘De betekenisformule’ beschrijft Pieter van Osch hoe we momenteel voor de vierde keer een economische evolutie doormaken:
1. Agrarische economie
Dit is de eerste economie die opkwam na het tijdperk van de jagers en verzamelaars. Het aantal hectare land dat je in bezit had, was een belangrijke indicator voor succes en aanzien.
2. Industriële economie
Na de industriële revolutie (rond 1700) ontstond de industriële economie. Ambachten verdwenen en massaproducten verschenen, waarbij de lopende band zijn intrede deed. Succes werd gemeten aan de hand van het aantal machines en uiteindelijk via de winst, waarmee een focus kwam te liggen op lagere kosten.
3. Informatie-economie
Vanaf de jaren zestig van de vorige eeuw transformeerde de industriële economie in de informatie-economie. Kennis werd waardevol en eenvoudig schaalbaar. Kapitaalintensieve producten werden kennisintensieve diensten. Het succes was onder meer af te leiden aan het aantal volgers en fans. Een wereldwijd imperium kon worden opgestart vanuit een simpele zolderkamer. Veel inspirerende successen kwamen vanuit de Verenigde Staten en met die successen kwamen ook de managementmethodieken over uit dat land. Niet zo gek, want tijdens de wederopbouw na de Tweede Wereldoorlog leerde West-Europa door het Marshall-plan veel van het Amerikaanse shareholder-denken. In dit nieuwe type denken kwamen aandeelhouders op de eerste plaats en klanten op de tweede, terwijl medewerkers werden gezien als productie-eenheden met een afbreukrisico. Efficiëntie was de focus, waarbij de maatschappelijke insteek veel minder aan de orde kwam.
4. Betekeniseconmie
De grenzen van onze wereld komen akelig duidelijk in beeld. De materiële rijkdom waar we eerder naar streefden, blijkt niet te leiden tot meer geluk, maar maakt mensen ongelukkiger, minder tevreden met hun leven en vergroot de kans op psychische problemen als depressie en angststoornissen. Bovendien leidt het ook tot een grotere ecologische voetafdruk, want meer welvaart leidt tot meer consumptie en daarmee tot een groter verbruik van natuurlijke bronnen. Dit inzicht leidt tot een zoektocht naar antwoorden op de vraag ‘Hoe kunnen we de wereld beter maken in plaats van verder belasten?’. Ook ontstaat steeds vaker het gesprek over het verschil tussen welvaart en welzijn ofwel tussen levensstandaard en levenskwaliteit.
Decade of Action
Er wordt ook wel gezegd dat we aan het eind komen van de levenscyclus van het fossiele tijdperk. Daarom zou het decennium 2020-2030 wel eens de geschiedenisboekjes in kunnen gaan als de periode vande ‘Grote Maatschappelijke Verbouwing’ of het ‘Transitiedecennium’. De Verenigde Naties spreken ook wel van de ‘Decade of Action’.
Kenmerkend voor de betekeniseconomie is dat deze is gebaseerd op het feit dat de behoeften naar betekenisgeving en zingeving dominant worden in ons doen en laten. Het gaat om waarden die voorbij gaan aan winst en ingaan op lange termijn welzijn. Welzijn op het niveau van individu, bedrijf én samenleving. Eén van de vormen waarin je de betekeniseconomie kan waarnemen, is de stormachtige groei van mensen die – middels werk – een positieve bijdrage willen leveren aan de wereld. Daarnaast ontketent de betekeniseconomie een revolutie in de transitie van duurzaamheid & MVO als middel om de ecologische/sociale schade te minimaliseren naar duurzaamheid & MVO als middel om ecologisch/sociaal maximaal positief bij te dragen.
De Inspirerende 40
Een mooie reflectie van de waardering van betekenisvolle bedrijven geeft ‘De Inspirerende Top 40’. Deze werd in 2021 voor het 10de jaar op rij samengesteld. Anti-verspillingsapp Too Good To Go is volgens Nederlanders de meest inspirerende organisatie. De nummer 1-positie van Too Good To Go staat niet op zich. Het bedrijf stelt een maatschappelijk probleem centraal en het business model is gericht op de oplossing van het probleem, niet van het maken van zoveel mogelijk omzet en winst. Tesla en WNF staan op nummer 2 en 3.
Joris van Zoelen, partner Synergie zegt in Marketing Tribune: ‘Inspiratie is de windvaan die wijst wat je in de nabije toekomst kunt verwachten. Zo zagen we ruim voor hun grote doorbraak dat Tony’s Chocolonely en Tesla heel hoog scoorden in de lijst. De daling van Hema op de lijst ging ook vooraf aan de economische teruggang. Sinds 2015 zien wij deze ontwikkeling van ‘business for good’ groeien. Inmiddels bestaat de helft van De Inspirerende 40 uit dit soort impactorganisaties’.
Voor bedrijven is het zaak om nu keuzes te maken in de stappen die hun organisatie gaat zetten in de transformatie van conventioneel naar betekenisvol ondernemen. 20 jaar geleden ervaarden vooral de geitenwollensokken-types de noodzaak voor deze transformatie. Een aantal jaren geleden had het zich ontwikkeld tot iets aandoenlijks. Maar ondertussen laten steeds meer bedrijven zien hoe succesvol betekenisvol ondernemen kan zijn, waarmee zij hun steentje bijdragen aan het verbeteren van de sociale impact, ecologische impact en/of economische impact in schakels van hun bedrijfskolom. De verwachting is dat betekenisvol ondernemen in 2030 de norm zal zijn. Klanten zullen tegen die tijd alleen nog willen kopen van bedrijven die betekenisvol ondernemen. Hoe zorg jij dat jouw organisatie dan nog relevant is?
De verantwoordelijkheid van het bedrijfsleven
In zijn lectorale rede schrijft Kaj Morel, lector New Marketing van de Avans Hogeschool het volgende: Feike Sijbesma, voormalig bestuursvoorzitter van DSM en door de Volkskrant uitgeroepen tot meest invloedrijke persoon van Nederland, spreekt zich in het televisieprogramma Buitenhof op 20 januari 2019 duidelijk uit over de verantwoordelijkheid van het bedrijfsleven. Hij stelt onomwonden dat het de laatste tientallen jaren teveel is gegaan over aandeelhouderswaarde en winst maken. Hij pleit voor een switch in het financieel economisch denken dat uitsluitend gericht is op geld verdienen. Hij roept zijn collega CEO’s op om zorg te dragen voor de hele samenleving. Sijbesma verwijst naar de industriëlen van het eerste uur zoals Anton Philips die zorgden voor hun medewerkers en zich bekommerden om de gemeenschap. Dat deden ze overigens niet uitsluitend uit sociale bewogenheid, maar ook uit eigenbelang.
De leiders van bedrijven aanspreken op hun verantwoordelijkheid doet ook Larry Fink, CEO van BlackRock. Deze grootste investeringsmaatschappij van de wereld heeft 6300 miljard dollar aan investeringen uitstaan. Vanaf 2012 stuurt Larry Fink elk jaar namens zijn klanten een brief naar de leiders van alle ondernemingen waarin het bedrijf investeert. DSM hoort daar ook bij. Hij spoort hen aan zaken te doen op een manier die leidt tot duurzame, lange-termijn groei en winstgevendheid. In zijn brief van 2019 roept hij alle CEO’s op om hun verantwoordelijkheid te nemen voor het oplossen van de dringende sociale en economische vraagstukken die overheden onvoldoende opgelost krijgen.
Als je onze reis wil volgen, schrijf je dan in voor onze nieuwsbrief!
