Gaat jouw organisatie voor verbetering, transitie of transformatie?
Een bedrijf dat betekenisvol onderneemt, biedt meervoudige waardecreatie. Dat betekent dat je als organisatie niet alleen voor omzet en winst gaat, maar ook voor impact op het gebied van milieu, mens en maatschappij. Maar de reikwijdte van die impact kan verschillen. In het E-book Duurzaam organiseren beschrijven Jan Jonker en Niels Faber dit heel treffend: ga je de eigen organisatie toekomstbestendig maken of wil je bijdragen aan een bredere maatschappelijke verandering? Feitelijk komt het dan neer op een keuze tussen verbetering, transformatie of transitie, waarmee je waardecreatie realiseert. In dit artikel worden deze begrippen toegelicht en worden diverse voorbeelden gegeven om jou te inspireren voor het bepalen van jouw impact.
Verbetering
In dat kader zetten diverse supermarktketens stappen in het verbeteren en verduurzamen van hun eigen processen. Brancheorganisatie CBL meldt in een eigen rapportage ook dat zij stappen in MVO maken. Zo wordt o.a. het volgende gedaan:
- Plus heeft haar vleesverpakkingen verbeterd, waardoor de afgelopen jaren 200.000 kg plastic is bespaard. Daarnaast pakt Plus de zuivel aan die het verkoopt. Om de verkoop van biologische melk te stimuleren heeft de supermarkt al zijn melk van het eigen merk biologisch gemaakt zonder de hogere prijs hiervan aan de klant door te berekenen.
- Lidl is een pilot gestart om de ecologische impact van producten te berekenen en deze op een eenvoudige en transparante wijze te communiceren op het product. Daarnaast gebruikt de Duitse discounter jaarlijks 50.000 kilo minder plastic door appels op een andere wijze te verpakken. Dit en twaalf andere redenen waarom Lidl één van de meest vooruitstrevende supermarkten van het moment is, lees je hier.
- Albert Heijn heeft een app ontwikkeld voor een gezonde(re) levensstijl door consumenten van informatie te voorzien over voedselconsumptie, beweging, ontspanning en nachtrust. Daarnaast maakt de grootste Nederlandse supermarktformule de stap naar zoveel mogelijk lokaal rundvlees uit Nederland.
- Jumbo heeft in het afgelopen jaar de meest duurzaam ontworpen supermarkt van de Benelux gerealiseerd, waarbij gekeken is naar duurzame bouwmaterialen, een circulaire winkelinrichting en een duurzaam assortiment. Daarnaast is de formule uit Veghel gestart met het reduceren van plastic verpakkingen in haar winkels. Door gehakt in een zak aan te bieden in plaats van in een schaal, wordt 300.000 kilo plastic per jaar bespaard.
- Tot slot nog een voorbeeld van Aldi. Zij hebben zich aangesloten bij Tony’s Open Chain, een platform om chocoladerepen aan te bieden die 100 procent op verantwoorde wijze zijn geproduceerd.
Naast de inspanningen van supermarkten, zijn fabrikanten ook druk om hun processen te verbeteren. Dit kan bijvoorbeeld zitten in plasticreductie, klimaatneutrale productie of het verduurzamen van de hele keten.
- Unilever is gestopt met de verkoop van kartonnen drankpakken. Na onderzoek bleek namelijk dat deze pakken op veel aspecten een stuk minder duurzaam zijn dan plastic flesjes. Tevens blijkt uit onderzoek van Zwerfinator dat door het invoeren van statiegeld op plastic drinkflesjes er veel minder van dit product als zwerfafval wordt teruggevonden. Nog een reden om in dit geval dus wél voor plastic te kiezen!
- Uiteraard kun je als fabrikant je eigen processen verbeteren, maar je kan nog meer impact creëren door de keten in beweging te krijgen. Dat doet Grolsch door middel van het platform nl, met als doel om horecazaken te helpen in het kiezen voor duurzame oplossingen.
- Op een iets kleinere schaal vinden we brouwerij Rabauw, waar het bier (onder andere) gebrouwen wordt door mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt.
Als afsluiting van dit onderdeel willen we tot slot benadrukken dat de grens tussen verbeteren en eigen belang af en toe wel dun kan zijn c.q. zo ervaren kan worden. Zo is Campina gestopt met de plastic dop op de verpakkingen van biologische melk, karnemelk en yoghurt. Dit scheelt miljoenen plastic draaidoppen. Daarmee zijn de melkverpakkingen terug bij af, aangezien eind twintigste eeuw een melkverpakking zonder draaidop de gangbare variant was. Hoewel het natuurlijk heel goed is dat er minder plastic wordt gebruikt, moet je bij zulk soort communicatie wel oppassen dat je niet aan greenwashing doet, want op social media worden er wel wat meningen over deze stap gegeven.
Transformatie
Op het gebied van transformatie vinden we veel voorbeelden terug van vaak kleine, nieuwe én vernieuwende bedrijven die bestaande bedrijfsprocessen oppakken en hier een andere draai aan geven. Zo maakt start-up Sunt bijvoorbeeld bananenbrood van bananen die vernietigd zouden worden, maakt Trash’ure Taarten gebruik van anders verspilde ingrediënten, waarmee het tegelijk vluchtelingen een kans op werk geeft, hebben Kwalitaria en De Verspillingsfabriek gezamenlijk een tomatenrelish op de markt gebracht om voedselverspilling te voorkomen en maakt Karma Kebab op basis van Nederlandse knolselderij en granen plantaardige kebab met als doel om ’s werelds duurzaamste kebabmerk te worden. Laatstgenoemde bedrijf maakt daarbij de volgende stap door een eerste horecazaak in Utrecht te openen.
Maar ook voor grotere bedrijven of organisaties is het mogelijk om een transformatie door te voeren, zelfs wanneer het bedrijf al langer bestaat. Yoghurt Barn is bijvoorbeeld één van de weinige horecabedrijven ter wereld die is toegetreden tot de community van B-Corp ondernemingen en de eerste Nederlandse horecaformule die klimaatpositief onderneemt. Ook hebben zij hun naam en logo veranderd naar YB. Alles wat ze namelijk nieuw doen is 100% plantaardig, terwijl ze hun huidige Barns zo snel mogelijk omzetten zodra de producten het qua smaak en beleving toestaan. En als het er niet is, ontwikkelen ze het zelf. Een bedrijf als Kipster geeft een compleet andere kijk op de manier waarop eieren geproduceerd moeten worden, met onderaan de streep een klimaatneutraal ei. In 2021 hebben we in Nederland met Vegan Foodservice de eerste groothandel met een volledig plantaardig assortiment.
Transitie
Transitie is eerder een proces dat zich geleidelijk aan ontwikkelt door een oplossing aan te bieden voor maatschappelijke problemen. Er zijn dan ook nog niet heel veel voorbeelden op onze radar verschenen. Tot op heden zorgen vooral nieuw opgerichte bedrijven of bedrijven in een samenwerkingsverband voor transitie:
- Een mooi voorbeeld hiervan is de retourboulevard in Amersfoort. Deze locatie biedt een plek aan consumenten waar zij hun producten, materialen en grondstoffen kunnen inleveren die ondernemers vervolgens repareren, hergebruiken en/of verbeteren en vervolgens weer verkopen aan consumenten.
- In een hele andere branche heeft Schevichoven een transitie gemaakt van traditioneel boerenbedrijf naar een regeneratieve permacultuur boerderij: een productiemethode gebaseerd op natuurlijke processen, die een positieve bijdrage levert aan de natuur, voedselzekerheid en sociale omstandigheden.
- Een andere transitie is die van kweekvlees. Mosa Meat, de spin-off van de Universiteit van Maastricht, bracht kweekvlees in 2013 al onder de aandacht door als eerste ter wereld een kweekburger te realiseren. In Israël is kweekvlees zelfs al middels regelgeving goedgekeurd en produceert het bedrijf Future Meat Technologies dagelijks 500 kilo kweekvlees.
- Tot slot heeft oliegigant Conoco Philips zijn aandeelhouders laten stemmen over de toekomst van het bedrijf. Met een meerderheid van 58% hebben de aandeelhouders ingestemd met de ‘groene resolutie’. Het bedrijf moet niet alleen de eigen emissies terugbrengen, maar ook die van klanten. Dit kan alleen worden gedaan door de transitie te maken van fossiele brandstof naar duurzame energie.
We zijn benieuwd naar jouw voorbeelden op het gebied van verbetering, transformatie, transitie en de stappen die jouw bedrijf zet op één of meerdere van deze vlakken! Tijdens onze zoektocht voor het schrijven van dit artikel viel het ons op dat veel veranderingen ontstaan én worden versneld als partijen samen werken: zowel in dezelfde schakel van de bedrijfskolom als tussen verschillende schakels. Op welke manier kun jij (nog meer) samen werken om het verschil te maken? #maaksamenhetverschil
