De relatie tussen voedselverspilling en CO2-uitstoot

De relatie tussen voedselverspilling en CO2-uitstoot

In april 2021 heeft het Europees Parlement besloten dat de Europese Unie in 2050 klimaatneutraal moet zijn. Om dat doel te bereiken moet de uitstoot van broeikasgassen, zoals CO2 in 2030 met 55% zijn afgenomen ten opzichte van 1990. Voedselproductie en hieraan gelieerde activiteiten is verantwoordelijk voor 30% van de wereldwijde CO2-uitstoot. Dat betekent dat ook wij als foodservicemarkt een negatieve impact hebben. Hoe kunnen wij als branche onze verantwoordelijkheid nemen en dit ombuigen naar een positieve impact? In onze optiek is kennis het vertrekpunt. Daarom willen wij je met dit artikel meer inzicht geven in de impact van het thema voedselverspilling op deze uitstoot.

Hoe kan het dat aan de ene kant wereldwijd 795 miljoen mensen een tekort aan eten hebben, terwijl 1/3 van de wereldwijde uitstoot van broeikasgassen voortkomt uit voedselsystemen, 12 miljard dieren (speciaal gefokt voor consumptie) worden weggegooid en 1 op de 3 vissen die gevangen wordt nooit op een bord belandt? Voedselverspilling heeft een grote impact op milieu, mens en maatschappij. Wereldwijd wordt jaarlijks 1/3 van al het voedsel verspild, wat neerkomt op 1,6 miljard ton. In Nederland verspillen we met elkaar jaarlijks 2 miljoen ton voedsel. Door deze verspilling wordt ieder jaar ongeveer 5,5 miljard kilo CO2 uitgestoten binnen de gehele keten. De producten die het meest worden weggegooid zijn brood, zuivel, groenten, fruit en aardappelen. De grootste verspillers binnen de foodketen zijn consumenten, maar ook in onze foodservicebranche kunnen we er wat van:

• 50% van alle buffetten wordt verspild;
• 40% van het voedsel in ziekenhuizen en zorginstellingen wordt weggegooid;
• De horeca is verantwoordelijk voor 14% van alle voedselverspilling in Nederland.

Hoe later in de keten dergelijke producten worden verspild, hoe schadelijker dit is voor het milieu. Je verspilt namelijk niet alleen de producten, maar ook alle (in)directe energie, tijd en materialen die nodig zijn geweest voor het produceren ervan. Bovendien gooi je als foodservicebedrijf ook nog eens extra geld in de prullenbak, omdat je deze producten wel betaald om in te kopen, maar vervolgens niet verkoopt. Elke euro, die een foodservicebedrijf investeert in een bewezen oplossing voor voedselverspilling, betaalt zich veertien keer terug. Daarnaast kunnen huishoudens zelf 120 euro per jaar besparen door minder voedsel te verspillen.

Voedselverspilling draagt op meerdere manieren bij aan de opwarming van de aarde door de uitstoot van broeikasgassen. De drie meest schadelijke gassen die tijdens de productie van voedsel worden uitgestoten, zijn CO2, methaan en ammoniak.

C02-uitstoot
Tijdens het hele proces van voedselproductie wordt CO2 uitgestoten door verbranding van fossiele brandstoffen als steenkool, olie en natuurlijke gassen. Deze brandstoffen zijn nodig om energie op te wekken voor het oogsten, telen en opslaan van voedsel, maar ook voor het maken en laten draaien van machines en apparaten die daarvoor nodig zijn. Een andere grote oorzaak van CO2-uitstoot in de foodindustrie zijn de vele bossen die worden gekapt om plaats te maken voor landbouw. Bomen slaan CO2 en koolstof op en zetten het om in zuurstof.
Echter, bij de verbranding van bomen komen deze schadelijke stoffen vervolgens weer vrij in de atmosfeer. Een andere oorzaak van CO2-uitstoot, veroorzaakt door de voedselindustrie, zijn de grote afstanden die transport moet afleggen.

Methaan
De productie van vlees is een grote veroorzaker van de uitstoot van methaan. 75% Van de methaanuitstoot komt uit de veehouderij. Kippen en varkens zijn flinke uitstoters, maar de 1,5 miljard koeien op de wereld stoten het meeste methaan uit: in totaal 14,5% van de jaarlijkse uitstoot van broeikasgassen. De dieren ademen en boeren methaan namelijk uit. Het resterende methaan komt uit het gebruik van fossiele brandstoffen door het transport van voedsel en de uitstoot van fabrieken en voedselresten die verrotten op vuilnisbelten.

Ammoniak
Een ander actueel fenomeen in Nederland is de uitstoot van ammoniak. Dit is geen broeikasgas, maar een verbinding tussen stikstof en waterstof. Ammoniak komt vrij uit de mest en urine van dieren en de uitstoot hiervan zorgt voor een wankeling in het ecosysteem. Het gas komt vrij in de lucht (emissie) en komt uiteindelijk door regenval (depositie) weer in de grond terecht. Ammoniak is schadelijk omdat het verzurend werk, wat leidt tot de vernietiging van biodiversiteit en het verwijderen van zuurstof uit water waardoor vissen sterven. Vleesproductie heeft dus dubbel zoveel schadelijke impact op het milieu, omdat zowel methaan als ammoniak wordt uitgestoten, waardoor juist het tegengaan van voedselverspilling bij vlees essentieel is. Maar uiteraard levert ook de transitie van dierlijk naar plantaardig eiwit een substantiële bijdrage in het creëren van een positieve(re) impact op het milieu.

Oplossingen
Het voorkomen van voedselverspilling zorgt ervoor dat alle uitstoot die nodig is geweest voor de productie ervan niet voor niets is geweest. Bovendien zorgt het er indirect voor dat er überhaupt minder voedsel geproduceerd hoeft te worden.

Er ontstaan steeds meer initiatieven en stichtingen die een oplossing willen bieden aan het leveren van een bijdrage om verspilling te voorkomen: Too Good To Go die een oplossing biedt aan catering- en restaurantlocaties om maaltijden die over zijn alsnog te verkopen, stichting Samen Tegen Voedselverspilling die o.a. jaarlijks de Verspillingsvrije Week organiseert, het platform Verspilling is Verrukkelijk dat door MVO Nederland is opgericht om producten die veelal gemaakt zijn van ingrediënten die anders zouden worden weggegooid aan te bieden aan consumenten, etc. In dit artikel vind je nog meer voorbeelden.

Tijdens de co-creatie sessie die Marketing4Results heeft georganiseerd om samen met, voor en door foodservice nieuwe oplossingen te creëren, vertelde Gijs van Schoot van Too Good To Go: “Het tegengaan van voedselverspilling is dé nummer 1 oplossing om klimaatverandering tegen te gaan. Als iedereen actief meedoet om voedselverspilling te voorkomen, is er hoop om de temperatuurstijging tegen te gaan!” Er zijn meer dan 150 ideeën ontstaan tijdens deze sessie, waarvan er een aantal zijn uitgewerkt tot oplossingen die in dit e-magazine worden gedeeld.

Klik hieronder op de afbeelding om de infographic in PDF te openen: